შინაარსზე გადასვლა

ჰენრი ჰალიტ დეილი

მასალა ვიკიპედიიდან — თავისუფალი ენციკლოპედია
ჰენრი ჰალიტ დეილი
ინგლ. Henry Hallett Dale
დაბ. თარიღი 9 ივნისი, 1875(1875-06-09)[1] [2] [3] [4] [5] [6] [7]
დაბ. ადგილი ლონდონი
გარდ. თარიღი 23 ივლისი, 1968(1968-07-23)[1] [2] [3] [4] [5] [6] [7] (93 წლის)
გარდ. ადგილი კემბრიჯი
დასაფლავებულია უცნობი[8]
მოქალაქეობა  გაერთიანებული სამეფო
საქმიანობა ექიმი, ნეირომეცნიერი, ბიოქიმიკოსი და ფიზიოლოგი
მუშაობის ადგილი ლონდონის საუნივერსიტეტო კოლეჯი
ალმა-მატერი ტრინიტის კოლეჯი და ტოლინგტონის სკოლა
ჯილდოები ორდენი ხელოვნებისა და მეცნიერების სფეროებში შეტანილი წვლილისათვის, ნობელის პრემია ფიზიოლოგიასა და მედიცინაში[9] [10] , ბრიტანეთის იმპერიის ორდენის დიდი ჯვრის რაინდი, კოპლის მედალი[11] , სამეფო მედალი, შმიდებერგის ნიშანი, ალბერტის მედალი, ვენის უნივერსიტეტის საპატიო დოქტორი[12] , კრუნის სახელობის პრემია, გრაცის უნივერსიტეტის საპატიო დოქტორი, ბანტინგის მედალი[13] , ბელის მედალი, ჰარვეის სიტყვა, რაინდი-ბაკალავრი, ღირსების ორდენი, ორდენი „დამსახურებისათვის“, სამეფო საზოგადოების წევრი, honorary Fellow of the Royal College of Surgeons[14] , Cameron Prize of the University of Edinburgh, ახალი ზელანდიის სამეფო საზოგადოების საპატიო წევრი[15] და doctor honoris causa from the University of Paris[16]

ჰენრი ჰალიტ დეილი[17] (ინგლ. Henry Hallett Dale; 9 ივნისი, 1875, ლონდონი — გ. 23 ივლისი, 1968, კემბრიჯი) — ინგლისელი ფარმაკოლოგი, ფიზიოლოგი, ლონდონის სამეფო საზოგადოების წევრი (1914), მისი მუდმივი მდივანი (1925–1935) და პრეზიდენტი (1940–1945). დაამთავრა კემბრიჯის უნივერსიტეტი (1898). ფიზიოლოგიასა და ფარმაკოლოგიაზე სპეციალიზებული იყო ერნესტ ჰენრი სტარლინგთან და პაულ ერლიხთან. 1904 წლიდან იყო ფარმაცევტული ფირმების (Burrouglis, Wellcome and Company) თანამშრომელი, 1914 წლიდან — ჰამფსტედის სამედიცინო კვლევების ეროვნული ინსტიტუტისა (ლონდონი; 1928–1942 წლებში დირექტორი). 1942–1946 წლებში ხელმძღვანელობდა სამეფო ინსტიტუტის დევი-ფარადეის ლაბორატორიას; 1939–59 წლებში იყო ლონდონის უნივერსიტეტის ფიზიოლოგიის პროფესორი.[18]

ძირითადი შრომები დაკავშირებულია ნერვული იმპულსის გადაცემის მექანიზმების გამორკვევასთან. პირველმა ჩაატარა კვლევები სიმპათიკური ამინების, ჰისტამინის, აცეტილქოლინისა და ერგოტოქსინის მოქმედების შესასწავლად. აღწერა აცეტილქოლინისა და პარასიმპათიკური ნერვული ბოჭკოების ელექტრული სტიმულაციის ბიოლოგიურ ეფექტებს შორის მსგავსება; დაამტკიცა, რომ აცეტილქოლინი ნეირომედიატორია და მონაწილეობს ნერვული იმპულსების გადაცემაში. 1936 წელს გადაეცა ნობელის პრემია (ოტო ლევთან ერთად).[18]

სქოლიო

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
  1. ↑ 1.0 1.1 Bibliothèque nationale de France BnF authorities: პლატფორმა ღია მონაცემები — 2011.
  2. ↑ 2.0 2.1 Encyclopædia Britannica
  3. ↑ 3.0 3.1 SNAC — 2010.
  4. ↑ 4.0 4.1 Gran Enciclopèdia Catalana — Grup Enciclopèdia, 1968.
  5. ↑ 5.0 5.1 Proleksis enciklopedija, Opća i nacionalna enciklopedija — 2009.
  6. ↑ 6.0 6.1 Brozović D., Ladan T. Hrvatska enciklopedija — LZMK, 1999. — 9272 გვრ.
  7. ↑ 7.0 7.1 Académie nationale de médecine
  8. ↑ Find a Grave — 1996.
  9. ↑ http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/medicine/laureates/1936/
  10. ↑ https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/about/amounts/
  11. ↑ Award winners : Copley Medal — Royal Society.
  12. ↑ http://geschichte.univie.ac.at/en/persons/henry-hallett-dale-sir
  13. ↑ https://professional.diabetes.org/content-page/1941-2023-banting-medal-scientific-achievement-award
  14. ↑ Plarr's Lives of the Fellows
  15. ↑ https://www.royalsociety.org.nz/who-we-are/our-people/our-fellows/all-honorary-fellows/
  16. ↑ Le général de Gaulle à la séance solennelle de rentrée de l'Université de Paris / J. Fenoglio — Paris: Société éditrice du Monde, 1945. — P. 4. — ISSN 0395-2037; 1284-1250; 2262-4694
  17. ↑ უცხოური პირთა სახელების ორთოგრაფიული ლექსიკონი, თბ., 1989. — გვ. 98.
  18. ↑ 18.0 18.1 Дейл Генри // Большая российская энциклопедия. т. 8. — М., 2007. — стр. 432.
ხ • გ • რ
← 1936 წლის ნობელის პრემიის ლაურეატები →
ფიზიოლოგია
და მედიცინა
ფიზიკა
ქიმია
ლიტერატურა
მშვიდობა
ეკონომიკა
  • გაიცემა 1969 წლიდან.
ხ • გ • რ
1901–1925

ემილ ადოლფ ბერინგი (1901) • რონალდ როსი (1902) • ნილს რიუბერგ ფინზენი (1903) • ივანე პავლოვი (1904) • რობერტ კოხი (1905) • კამილო გოლჯი / სანტიაგო რამონ-ი-კახალი (1906) • შარლ ლუი ალფონს ლავერანი (1907) • ილია მეჩნიკოვი / პაულ ერლიხი(1908) • თეოდორ კოხერი (1909) • ალბრეხტ კოსელი (1910) • ალვარ გულსტრანდი (1911) • ალექსის კარელი (1912) • შარლ რიშე (1913) • რობერტ ბარანი (1914) • ჟიულ ბორდე (1919) • ავგუსტ კროგი (1920) • არჩიბალდ ჰილი / ოტო ფრიც მაიერჰოფი (1922) • ფრედერიკ ბანტინგი / ჯონ მაკლაუდი (1923) • ვილემ ეინტჰოვენი (1924)

1926–1950

იოჰანეს ფიბიგერი (1926) • იულიუს ვაგნერ-იაურეგი (1927) • შარლ ნიკოლი (1928) • კრისტიან ეიკმანი / ფრედერიკ ჰოპკინზი (1929) • კარლ ლანდშტაინერი (1930) • ოტო ჰაინრიხ ვარბურგი (1931) • ჩარლზ სკოტ შერინგტონი / ედგარ ადრიანი (1932) • ტომას ჰანტ მორგანი (1933) • ჯორჯ უიპლი / ჯორჯ მაინოტი / უილიამ პარი მერფი (1934) • ჰანს შპემანი (1935) • ჰენრი ჰალიტ დეილი / ოტო ლევი(1936) • ალბერტ სენტ-დიერდი (1937) • კორნეი ჰეიმანსი (1938) • გერჰარდ დომაგკი (1939) • ჰენრიკ დამი / ედუარდ ადელბერტ დოიზი (1943) • ჯოზეფ ერლანგერი / ჰერბერტ სპენსერ გასერი (1944) • ალექსანდერ ფლემინგი / ერნსტ ჩეინი / ჰაუარდ ფლორი (1945) • ჰერმან ჯოზეფ მალერი (1946) • კარლ ფერდინანდ კორი / გერტი კორი / ბერნარდო ალბერტო უსაი (1947) • პაულ ჰერმან მიულერი (1948) • ვალტერ რუდოლფ ჰესი / ანტონიუ ეგაშ მონიში (1949) • ედუარდ კელვინ კენდალი / ტადეუშ რაიხშტაინი / ფილიპ შოუოლტერ ჰენჩი(1950)

1951–1975

მაქს ტეილერი (1951) • ზელმან ვაქსმანი (1952) • ჰანს ადოლფ კრებსი / ფრიც ალბერტ ლიპმანი(1953) • ჯონ ფრანკლინ ენდერსი / თომას ჰაკლ უელერი / ფრედერიკ ჩეპმენ რობინსი (1954) • ჰუგო თეორელი (1955) • ანდრე ფრედერიკ კუნანი / ვერნერ ფორსმანი / დიკინსონ რიჩარდსი (1956) • დანიელე ბოვე (1957) • ჯორჯ უელს ბიდლი / ედუარდ ტეიტემი / ჯოშუა ლედერბერგი (1958) • სევერო ოჩოა / ართურ კორნბერგი (1959) • ფრენკ ბერნეტი / პიტერ მედავარი (1960) • დიორდ ფონ ბეკეში (1961) • ფრენსის კრიკი / ჯეიმს უოტსონი / მორის უილკინსი (1962) • ენდრიუ ფილდინგ ჰაქსლი / ალან ჰოჯკინი / ჯონ კერიუ ექლსი (1963) • კონრად ემილ ბლოხი / ფეოდორ ფელიქს კონრად ლინენი (1964) • ფრანსუა ჟაკობი / ანდრე ლვოვი / ჟაკ ლუსიენ მონო (1965) • ფრენსის პეიტონ როუსი / ჩარლზ ბრენტონ ჰაგინზი (1966) • რაგნარ გრანიტი / ჰოლდენ კეფენ ჰარტლაინი / ჯორჯ უოლდი (1967) • რობერტ ჰოლი / ჰარ გობინდ კორანა / მარშალ ნირენბერგი (1968) • მაქს დელბრიუკი / ალფრედ ჰერში / სალვადორ ლურია (1969) • ბერნარდ კაცი / ულფ ფონ ეილერი / ჯულიუს აქსელროდი (1970) • ერლ საზერლენდი (1971) • ჯერალდ ედელმანი / როდნი პორტერი (1972) • კარლ ფონ ფრიში / კონრად ლორენცი / ნიკოლას ტინბერგენი (1973) • ალბერ კლოდი / კრისტიან დე დიუვი / ჯორჯ პალადე (1974) • დეივიდ ბალტიმორი / რენატო დულბეკო / ჰაუარდ მარტინ ტემინი (1975)

1976–2000

ბარუხ ბლამბერგი / დანიელ კარლტონ გაიდუზეკი (1976) • როჟე გიიმენი / ენდრიუ შალი / როზალინ სამსენ იალოუ (1977) • ვერნერ არბერი / დანიელ ნატანსი / ჰამილტონ სმიტი (1978) • ალან კორმაკი / გოდფრი ჰაუნსფილდი (1979) • ბარუხ ბენასერაფი / ჯორჯ სნეპი / ჟან დოსე (1980) • როჯერ სპერი / დეივიდ ჰიუბელი / ტორსტენ ვიზელი(1981) • სუნე ბერგსტრიომი / ბენგტ სამუელსონი / ჯონ ვეინი (1982) • ბარბარა მაკ-კლინტოკი (1983) • ნილს ერნე / გეორგ კიოლერი / სეზარ მილშტეინი (1984) • მაიკლ სტიუარტ ბრაუნი / ჯოზეფ ლეონარდ გოლდშტეინი (1985) • სტენლი კოენი / რიტა ლევი-მონტალჩინი (1986) • სუძუმი ტონეგავა (1987) • ჯეიმს ბლეკი / გერტრუდა ელაიონი / ჯორჯ ჰიტჩინგსი (1988) • ჯონ მაიკლ ბიშოპი / ჰაროლდ ვარმუსი (1989) • ჯოზეფ მიურეი / ედვარდ დონალ ტომასი (1990) • ერვინ ნეერი / ბერტ საკმანი (1991) • ედმონდ ფიშერი / ედვინ კრებსი (1992) • რიჩარდ ჯონ რობერტსი / ფილიპ შარპი (1993) • ალფრედ გილმანი / მარტინ როდბელი (1994) • ედვარდ ლიუისი / ერიკ ვიშაუსი/ კრისტიანა ნიუსლიაინ-ფოლჰარდი (1995) • პიტერ დოერტი / როლფ ცინკერნაგელი (1996) • სტენლი პრუზინერი (1997) • რობერტ ფერჩგოტი / ლუის იგნარო / ფერიდ მურადი (1998) • გიუნტერ ბლობერი (1999) • არვიდ კარლსონი / პოლ გრინგარდი / ერიკ კენდელი (2000)

2001–დღემდე

ლელანდ ჰარტველი / ტიმოტი ჰანტი / პოლ ნერსი (2001) • სიდნეი ბრენერი / ჯონ სალსტონი / რობერტ ჰორვიცი (2002) • პოლ ლოტერბური / პიტერ მენსფილდი (2003) • რიჩარდ ექსელი / ლინდა ბაკი (2004) • ბარი მარშალი / რობინ უორნი (2005) • ენდრიუ ფაიერი / კრეიგ მელო (2006) • მარიო კაპეკი / მარტინ ევანსი / ოლივერ სმიტისი (2007) • ლიუკ მონტანიე / ფრანსუაზა ბარე-სინუსი / ჰარალდ ცურ ჰაუზენი (2008) • ელიზაბეთ ბლეკბიორნი / კეროლ გრეიდერი / ჯეკ შოსტაკი (2009) • რობერტ ჯეფრი ედვარდსი (2010) • ბრუს ბეტლერი / ჟიულ ჰოფმანი / რალფ შტეინმანი (2011) • სინია იამანაკა / ჯონ გურდონი (2012) • ჯეიმზ როტმანი / რენდი შეკმანი / თომას კრისტიან ზიუდჰოფი (2013) • ჯონ ო’კიფი / მეი-ბრიტ მოსერი / ედვარდ მოსერი (2014) • უილიამ კემპბელი / სატოსი ომურა / ტუ იუიუ (2015) • იოსინორი ოსუმი (2016) • ჯეფრი ჰოლი / მაიკლ როსბაში / მაიკლ იანგი (2017) • ჯეიმზ ელისონი / ტასუკუ ჰონჯო (2018) • უილიამ კელინი / გრეგ სემენზა / პიტერ რედკლიფი (2019) • ჰარვი ჯეიმზ ალტერი / ჩარლზ რაისი / მაიკლ ჰოუტონი (2020) • დევიდ ჯულიუსი / არდემ პატაპუტიანი (2021) • ალენ ასპე / ჯონ კლაუზერი / ანტონ ცაილინგერი (2022) • კატალინ კარიკო / დრიუ ვაისმანი (2023) • ვიქტორ ემბროსი / გერი რავკანი (2024)

მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=ჰენრი_ჰალიტ_დეილი&oldid=4445537“-დან